معنای ضمنی رنگ‌های سنتی (قسمت 6)

(Minghui.org) (ادامه از قسمت ۵)

رنگ آبی

در یک محیط عاری از آلودگی، آبی بزرگترین بخش رنگی است که مردم هنگام بیرون آمدن از خانه می‌توانند ببینند، زیرا رنگ اصلی آسمانِ عظیم است.

همانطور که می‌دانیم رنگ آسمان، رنگ آبی منفرد و تغییرناپذیری نیست. در روز به رنگ آبی آسمانی و در شب آبی تیره است و همراه با تغییر فصل و تغییر هوا گاهی به رنگ آبی مایل به بنفش و گاهی آبی لاجوردی است.

بسیاری از اقوام به هماهنگی آسمان و زمین اعتقاد دارند و از سنگ قیمتی روی زمین آگاه هستند که به‌نظر می‌رسد رنگ آسمان را منعکس می‌کند. طیف کاملی از رنگ‌های آبی مانند آبی تیره، آبی آسمانی، بنفش-آبی، سبز-آبی و غیره را منعکس می‌کند. این سنگ قیمتی در زبان چینی «چینگ‌جین شی» و در غرب «لاپیس لازولی» نامیده می‌شود.

چینگ‌جین شی (سنگ لاجورد)

از زمان‌ها‌ی قدیم، به‌نظر می‌رسید که اقوام مختلف تشخیص می‌دادند که این نوع از سنگ‌ها‌ی قیمتی نمادی از کیهان وسیع و مقدس است. هزاران سال پیش، هم سومری‌ها و هم مصریان باستان، و هم سرخپوستان بومی ‌در آن سوی کره زمین، همگی لاجورد را به‌عنوان شیئی بسیار گرانبها می‌دانستند. از آن در مراسم قربانی، مراسم عبادی یا مناسک بیرون راندن شیاطین استفاده می‌شد. این سنت‌ها عمیقاً در فرهنگ نفوذ داشتند و برخی از جنبه‌های آن‌ها باقی ماندند و توسط تمدن‌های دیگر حتی پس از ناپدید شدن تمدن‌های اصلی ادامه یافتند. برای مثال، تا زمان سلسله چینگ در چین (1644 تا 1912)، امپراتور در مراسم بزرگی که به افتخار آسمان برگزار می‌شد، لباس رسمی ‌دربار، به رنگ آبی تیره می‌پوشید و زنجیری از 108 مهره لاجورد زینت‌بخش او بود.

همه ما می‌دانیم که مواد معدنی آبی زیادی در سیاره ما وجود دارد و تعداد کمی‌از سنگ‌ها‌ی قیمتی به رنگ «آبی آسمانی» وجود دارد. پس چرا لاجورد اینقدر خاص است؟

باز هم دلیل آن در ارتباط منحصر به فرد آن با موجودات خدایی و بوداها نهفته است. در اینجا چند نمونه ذکر می‌شود.

خدای ماه در اساطیر بین‌النهرین در آکاد، آشور و بابل «سین» (در سومری «نانار») نامیده می‌شود. افسانه‌ای می‌گوید که وی دارای ویژگی خاصی در صورت بود، یعنی ریش او از لاجورد ساخته شده بود.

به‌طور مشابه، در مصر باستان اعتقاد بر این بود که بدن خدا از طلا، اما موهای خدا از لاجورد ساخته شده است.

«را» نام اصلی خدای خورشید در مصر باستان بود. او همچنین به‌عنوان خالق همه چیز مورد احترام بود. مصریان باستان معتقد بودند که این خدا دارای بدنی طلایی و موهای لاجوردی است.

مردم چین با درک اینکه خدایان دارای بدن طلایی و موهای آبی هستند مشکلی ندارند، زیرا بیشتر تصاویر یا مجسمه‌ها‌ی بودا اینگونه به تصویر کشیده می‌شوند.

همچنین نوعی رنگدانه در هنر بودایی به نام «آبی سر بودا» یا «آبی بودا» برای رنگ کردن موهای مجسمه‌ها یا پرتره‌های بودا استفاده می‌شود. «آبی بودا» را می‌توان از مواد اولیه مختلفی مانند پودر آزوریت، پودر سنگ لاجورد یا مخلوطی از هر دو تهیه کرد.

لاجورد اصل (اولترامارین) مورد استفاده برای موهای مجسمه بودا بسیار تیره است و تضاد قابل توجهی با طلا ایجاد می‌کند. در دوران قدیم، به منظور انعکاس بهتر رنگ آبی روی سر با بدن طلایی، از رنگدانه‌ها‌ی ساخته شده با پودر لاجورد تصفیه شده استفاده می‌شد.

اما، به‌دلیل هزینه بالای چنین رنگدانه‌هایی، کاربرد آن‌ها بیشتر بر روی آثار کوچک و متوسط بودایی در مناطق غربی چین، جایی که بودیسم تأثیر زیادی داشت، دیده می‌شد. در مناطق دیگر در چین، مردم تا حد زیادی از آزوریت به‌عنوان ماده خام برای ساخت رنگدانه‌ها‌ی مشابه برای هزار سال استفاده می‌کردند. البته مجسمه‌ها‌ی بودای زیادی وجود دارد که موهایشان رنگ نشده است. اما در تبت، رنگدانه‌ها‌ی ساخته شده از پودر لاجورد تصفیه شده به‌طور گسترده‌ای بر روی تابلوهای تانگکا (نقاشی روی پارچه) نقاشی شده با دست استفاده می‌شود.

مجسمه بودا بوکوچی تاتاگاتا در معبد میلاد رنوآین در شهر تامانا، استان کوماموتو، ژاپن نگهداری می‌شود. این بودا، یکی از پنج تاتاگاتای تانتریک، ریاست بهشت نیلوفر آبی شمالی را بر عهده دارد. تماماً طلایی است به جز موها که آبی و ویژگی اصلی هنر بودایی است.

لاجورد اصل (اولترامارین) یک رنگدانه آبی تیره است که اغلب در هنر غربی استفاده می‌شود. همانطور که در شرق، رنگدانه اولترامارین اولیه از آسیاب سنگ لاجورد به پودر ساخته شد. این بهترین و گران‌ترین رنگ آبی بود که نقاشان دوره رنسانس از آن استفاده می‌کردند و اغلب برای لباس‌های مریم باکره برای نماد تقدس و فروتنی استفاده می‌شد. چنین رنگدانه‌ای در نقاشی‌ها‌ی سنتی خدا و عیسی نیز استفاده می‌شد.مریم باکره، مادر عیسی، نقاشی شده توسط نقاش ایتالیایی جیووانی باتیستا سالوی دو ساسوفراتو سیرکا در حدود سال 1654. رنگ آبی اولترامارین به کار رفته در این نقاشی با پودر سنگ لاجورد تهیه شده است.

نقاشی رنگ روغن «ظهور مسیح به زائران امائوس» اثر نقاش فرانسوی لارنت دو لا هایر در سال 1656. لباس عیسی با رنگدانه آبی اولترامارین ساخته شده از پودر سنگ لاجورد کشیده شده است.

استفاده از رنگدانه‌ها‌ی ساخته شده از مواد اولیه گرانبها مانند طلا و لاجورد از زمان‌ها‌ی قدیم در آثار هنری مذهبی بسیار رایج بوده است. مردم اغلب فکر می‌کنند که این به‌دلیل احترام مردم است به موجودات خدایی، بنابراین در نقاشی‌ها‌ از مواد گران قیمت برای احترام به موجودات خدایی استفاده می‌شود.

ضمن درست بودن، این کار فقط نشان‌دهنده احترام به موجودات خدایی در سطح ظاهری است. این واقعیت که این مواد انتخاب شده‌اند نه‌تنها به‌دلیل گران بودن آنها بلکه به دلیل مفاهیمی ‌است که در پشت آنها وجود دارد. در واقع همه چیز دارای هوش است و هر چیزی دلیل عمیق‌تری برای وجود خود دارد، حتی مواد خام. زمانش که فرا رسد، ممکن است چنین معانی با ذهنی روشن درک شود.

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که سنگ لاجورد قبل از سلسله‌های مینگ و چینگ در زبان چینی «چینگ‌جین شی» نامیده نمی‌شد. به این دلیل که لاجورد از قدیم‌الایام در چین همواره از کشورهای دیگر وارد می‌شد و در دوره‌ها‌ی مختلف و در مکان‌ها‌ی مختلف نام‌ها‌ی مختلفی بر آن گذاشته می‌شد و همچنین می‌شد آن را با سایر کانی‌ها‌ی آبی اشتباه گرفت. چنین سردرگمی ‌را می‌توان در آثار کلاسیک چینی باستان مشاهده کرد. اما، وقتی به زبان‌ها‌ی خارجی به ادبیاتی در این زمینه مراجعه می‌کنیم، این سردرگمی ‌را می‌توان به راحتی برطرف کرد.

به‌عنوان مثال «استاد طب و پادشاه نور لاجورد» را در نظر بگیرید. او در زبان فرانسوی « Maître guérisseur de la Lumièrede Lapis-lazuli » و در ایتالیایی « Maestro della Medicina dalla Luce Lapislazzuli » نامیده می‌شود. بهشتی که او ریاست آن را بر عهده دارد در زبان چینی به نام‌ها‌ی «لیولی شیجیه»، در انگلیسی «سرزمین پاک شرقی از لاجورد ناب»، در فرانسوی « Terre pure de pur Lapis-lazuli » و در ایتالیایی « Pura terra di puro Lapislazzuli » شناخته می‌شود. معادل «لیولی» در این سه زبان خارجی «سنگ لاجورد» است. واضح است که «سنگ لاجورد»  چیزی است که امروزه در چین به آن «چینگ‌جین شی» می‌گوییم.

بودای طب (بهایشاجیاگورو) به صورت چهارزانو نشسته و بودی‌ساتواها در دو طرف ایستاده‌اند. نام کامل بودای طب «بودای طب از درخشش کریستال لاجورد» است. در بودیسم، آبی لاجورد، رنگ بدن بودای طب است.

یا «لیولی شیجیه» یا «سرزمین پاک شرقی از لاجورد ناب » تنها نامی‌است که ما در این جهان بشری می‌شناسیم و «سنگ لاجورد ناب» در قلمروهای بالایی همان چیزی نیست که ما در اینجا در جهان فانی داریم.  مواد معدنی موجود در دنیای فانی نسبتاً ناخالص هستند و از گنجینه‌ها‌ی گرانبهای ثبت شده در کتاب‌های کلاسیک بودایی باستان فاصله دارند.

اگرچه لاجورد به‌عنوان یکی از هفت گنج در بودیسم در نظر گرفته می‌شود - و جواهرسازان برای آن ارزش زیادی قائل هستند - از زمان‌های قدیم، روش‌های تزکیه واقعی همه تمرین‌کنندگان‌شان را ملزم می‌کردند که وابستگی به امکانات و اموال مادی را کنار بگذارند. این به این دلیل است که مهمترین چیز بهبود شخصیت و فضیلت و  تقوا و تقویت ایمان درست فرد به خدایان و بوداها است.

* * *

در این مجموعه مقالات فقط دربارۀ چند رنگ سنتی صحبت شد و بسیاری دیگر مانده است. نکته اصلی که می‌خواهم به آن اشاره کنم این است که رنگ سنتی چین آن رنگ قرمز خیره کننده تند نیست که امروزه در چین کمونیستی تا این حد مورد سوء‌استفاده قرار گرفته است.

از طریق مطالعه تاریخ، متوجه شدیم که رنگ‌های سنتی واقعی ارتباط نزدیکی با موجودات خدایی، بوداها، آسمان و زمین دارند. چه «بدن طلایی» که در بودیسم مورد احترام است و چه «چی بنفش» که در تائوئیسم مورد احترام است، این رنگ‌ها حس بسیار مثبتی به افراد می‌دهند. آنها باشکوه و موقر، خارق‌العاده و فاخر به‌نظر می‌رسند. در مقابل، نگرانی‌های دنیوی از چیزهای بی‌اهمیت روزانه و جستجوی شهرت و به‌دست آوردن در دنیای فانی در زبان چینی به‌عنوان «گرد و غبار قرمز» نامیده می‌شود و مکان‌هایی که مشاغل مرتبط با رابطه جنسی و مصرف مواد مخدر در آنها رایج است، اغلب به‌عنوان «مناطق چراغ قرمز» شناخته می‌شوند. واضح است که مردم در خصوص رنگ‌ها‌ احساسات مشابهی را به اشتراک می‌گذارند.

البته همه رنگ‌ها‌ کاربردهای خود را دارند و می‌توان از آنها در طیف وسیعی از کاربردها استفاده کرد. من نیز سعی نمی‌کنم به خودی خود تنفری نسبت به رنگ قرمز ایجاد کنم، زیرا قرمز نیز در سطوح مختلف و در بُعدهای مختلف در شکل‌های مختلف قرمز ظاهر می‌شود. چیزی که من با آن مخالفم، سوء‌استفاده از یک رنگ برای اهداف مضر است، مانند پرستش غیرمنطقی و کورکورانه رنگ قرمز تند در چین کمونیستی امروزی.

امیدوارم این سری مقالات دیدگاه جدیدی به افرادی ارائه دهد که به رنگ‌ها‌ی سنتی احترام می‌گذارند و مفاهیم عمیق آنها را ارج می‌نهند. امید من این است که بتوانیم بار دیگر از زیبایی و درخشندگی فرهنگ سنتی خود لذت ببریم که متأسفانه در محیط مدرن انسانی که امروز در آن زندگی می‌کنیم، کمرنگ می‌شود.

منابع:

ژائو مینگ ون شوان (منتخبی از ادبیات پالایش شده)، گردآوری شده در دوران سلسله‌ها‌ی شمالی و جنوبیشی جی (تاریخچه مورخان بزرگ) «سالنامه‌ها‌ی اصلی چین شیوانگ» توسط سیما چیان از سلسله‌ ها‌ن غربیگوچو شیجی تألیف لیو چن از سلسله مینگ شووون شوون جیه‌زی تألیف شو شن از سلسله‌ها‌ن شرقی چینگ بای لی چائو، گردآوری شده توسط شو که، جمهوری چینفایوآن ژولین، یک دایرةالمعارف بودایی، تدوین در ۶۶۸ بعد از میلاد توسط دائوشیلین گوی ‌ژی، یک رمان فانتزی سه جلدی توسط شون از شرق  سلسله هانلونهنگ متن کلاسیک وسیع چینی، توسط وانگ چونگ از سلسله هان شرقیتایپینگ گوانگجی مجموعه‌ داستانهایی که در اوایل سلسله سونگ گردآوری شده استهورتوس دلیسیاروم، هراد د لندسبرگ، قرن دوازدهمکتاب مکاشفه توسط یوحنای رسول، قرن یکم« La valeur de l'or dans la pensée égyptienne » نوشته فرانسوا داوماس، 1956خلاصه‌ای از مواد دارویی، جلد گیاه شناسی چینی نوشته شده توسط لی شیژن از سلسله مینگ شیمینگ، فرهنگ لغت چینی که از واژه‌ها‌ی مبنی بر آوا شناسی توسط لیو شی از سلسله‌ها‌ن شرقی را به کار می‌گیردتانگدیان، یک تاریخچه نهادی چینی و متن دایره‌المعارفی توسط دو یو از سلسله تانگ.ای چینگ (کتاب تغییرات)کتاب هان بعدی توسط فان یه از سلسله جنوبیگوان فو سانمئی های جینگ، که معمولاً به‌عنوان «سامادی دریای سوترا» نیز شناخته می‌شود.

(پایان)

تمام مقالات، تصاویر یا سایر متونی که در وب‌سایت مینگهویی منتشر می‌شوند، توسط وب‌سایت مینگهویی دارای حق انحصاری کپی‌رایت هستند. هنگام چاپ یا توزیع مجدد محتوا برای مصارف غیرتجاری، لطفاً عنوان اصلی و لینک مقاله را ذکر کنید