ماجراهای زیگونگ، شاگرد کنفوسیوس (قسمت اول)

(Minghui.org) در چین باستان وقتی مردم به مدرسه می‌رفتند، به معلمانشان بسیار احترام می‌گذاشتند. دلیلش این بود که معتقد بودند اگر شخصی می‌خواهد خود را بهبود بخشد، باید با قلبی صمیمانه به روند آموختن نزدیک شود. طبق یک ضرب‌المثل قدیمی چینی، «یک معلم برای یک روز، پدری برای تمام عمر است» - این گواهی بر میزان احترام شاگردان به معلمانشان است.

زیگونگ، یکی از شاگردان کنفوسیوس، نمونه‌ای از این موضوع است. احترام و وفاداری او به معلمش، و همچنین حمایت او از ارزش‌های درست، در سالنامه‌های تاریخ چین، جایگاه برجسته‌ای را برای او به ارمغان آورده است.

احترام او به استادش

زیگونگ، ملقب به دوانمو (حدود ۵۲۰ قبل از میلاد - ۴۵۶ قبل از میلاد)، یکی از برجسته‌ترین شاگردان کنفوسیوس بود. گرچه او شاگرد موردعلاقه کنفوسیوس نبود، اما بیشترین احترام را برای کنفوسیوس قائل بود.

زیگونگ در اواخر دوره بهار و پاییز در ایالت وِی به دنیا آمد. او در ۱۷سالگی شاگرد کنفوسیوس شد و تقریباً ۳۱ سال از معلمش کوچک‌تر بود.

زیگونگ در ۲۰سالگی کسب‌وکار خانوادگی‌اش را به ارث برد و بعداً در هر دو ایالت لو و وِی به‌عنوان نخست‌وزیر خدمت کرد. او در تمام نقش‌هایش بسیار شیوا، توانا و در اداره امور متبحر بود. حتی کنفوسیوس زمانی او را مردی با استعداد خارق‌العاده توصیف کرد که می‌توانست از عهده مسئولیت‌های بزرگ برآید.

کنفوسیوس در حوالی ۵۰سالگی از مقام رسمی خود دست کشید و ایالت لو را ترک کرد. او در طی ۱۴ سال پس از بازنشستگی، برای آموزش آموزه‌هایش به ایالت‌های مختلف ازجمله وِی، چِن، سونگ، کائو، ژنگ، کای و چو سفر کرد و زیگونگ از کنفوسیوس حمایت کرد تا بتواند مدارسی را در طول اقامت‌های موقتش راه‌اندازی کند. سیما چیان در سوابق تاریخی ذکر کرد که زیگونگ ثروتمندترین شاگرد کنفوسیوس در بین بیش از ۷۰ شاگردش بود.

برخلاف آنچه در جامعه امروزی می‌بینیم، که در آن مردم همیشه به‌دنبال به حداکثر رساندن بازده سرمایه‌شان هستند، زیگونگ صرفاً به‌خاطر احترامش به کنفوسیوس و تعهدش به گسترش اصولی که جامعه را بهتر می‌ساخت، از معلمش حمایت می‌کرد.

زیگونگ بسیار باهوش بود و حتی خود کنفوسیوس اغلب می‌گفت که زیگونگ از او باهوش‌تر است. برخی ادعا می‌کردند که زیگونگ از کنفوسیوس شایسته‌تر است.

دوک جینگ از چی یک بار از زیگونگ درباره فضیلت و استعدادهای کنفوسیوس پرسید. زیگونگ گفت: «کنفوسیوس یک فرزانه است، نه فقط یک مرد با فضیلت.»

دوک پرسید:«او از چه نظر فرزانه است؟»

زیگونگ پاسخ داد: «نمی‌دانم»، که واقعاً دوک را شگفت‌زده کرد.

زیگونگ ادامه داد: «در تمام زندگی‌ام، آسمان را بالای سرم داشتم، اما ارتفاع آن را نمی‌دانم. زمین را زیر پای خود داشته‌ام، اما عمق آن را نمی‌دانم. در خدمت کنفوسیوس، مانند مرد تشنه‌ای هستم که با پارچ خود به رودخانه می‌روم، و در آنجا سیراب می‌شوم، بی‌آنکه هرگز از عمق رودخانه خبر داشته باشم.»

دوک جینگ پس از شنیدن صحبت‌های زیگونگ درباره معلمش، آهی از روی احساس کشید. زیگونگ تقدس کنفوسیوس را با آسمان و زمین، رودخانه‌ها و دریاها مقایسه کرد، در‌حالی‌که اشاره داشت که خود زیگونگ، با تمام دانشش، فقط قطره‌ای در اقیانوس است.

شوسان ووشو که با عنوان سیما در ایالت لو خدمت می‌کرد، یک بار به مقامات دربار گفت: «زیگونگ از کنفوسیوس بادانش‌تر است.»

زیفو جینگبو، یکی از مقاماتی که این نظر را شنیده بود، درباره‌اش به زیگونگ گفت. پاسخ زیگونگ بار دیگر احترام او را به معلمش نشان داد.

او گفت: «دیوار اطراف خانه‌ام فقط به بلندی شانه‌ام است، بنابراین هر کسی می‌تواند ببیند چه‌چیزی داخل آن است، درحالی‌که دیوار اطراف خانه معلم من ده‌ها فوت ارتفاع دارد. کسانی که نمی‌توانند در را پیدا کنند، مطمئناً نمی‌توانند شکوه معبد اجدادی را در داخل آن ببینند.»

بعداً، وقتی شوسان ووشو تلاش کرد دوباره کنفوسیوس را بی‌اعتبار کند، زیگونگ با لحنی بسیار جدی به او گفت: «این کار را نکن، زیرا هیچ‌کسی نمی‌تواند در این کار موفق شود. فضیلت دیگران مانند تپه کوچکی است که می‌توان آن فتح کرد، اما درخشش کنفوسیوس مانند خورشید و ماه است. چگونه می‌توان از او پیشی گرفت؟»

پس از مرگ کنفوسیوس، همه شاگردانش سه سال عزاداری کردند؛ به جز زیگونگ که شش سال عزاداری کرد.

رعایت تائو در زمینه تجارت

در چین باستان، اخلاق بر منفعت ارجحیت داشت. کنفوسیوس گفت: «ذهن انسان برتر با عدالت و درستی آشناست. ذهن انسان پست با سود آشناست.» او به‌ندرت در آموزه‌های خود به «به‌دست ‌آوردن» اشاره می‌کرد. اما در میان شاگردانش یکی از آنها فردی بود که بعدها نوادگانش همگی تاجر بودند و این شخص کسی نبود جز زیگونگ.

چگونه او به یکی از معدود بازرگانان ثروتمند و قدرتمند در دوره بهار و پاییز (یک دوره در تاریخ چین که تقریباً از ۷۷۱ پ.م. تا ۴۷۶ پ.م. (در برخی منابع: ۴۰۳ پ.م.) به طول انجامید و تقریباً مطابق با نیمه ابتدایی دوره ژو شرقی بود) تبدیل شد؟ و چگونه انباشت ثروت او با آیین کنفوسیوس ارتباط داشت؟

زیگونگ بین ایالت‌های کائو و لو تجارت می‌کرد و از این طریق ثروت زیادی به دست می‌آورد. او به‌ ثروتمندترین فرد در میان شاگردان کنفوسیوس معروف بود. نسل‌های بعدی اغلب درباره «میراث دوانمو» صحبت می‌کردند، که به این موضوع اشاره می‌کرد که چگونه زیگونگ استانداردی را برای احساس صداقت و معتمد بودن یک تاجر محتاط و معقول تعیین کرد.

براساس سوابق تاریخی نوشته سیما چیان، زیگونگ زمانی رهبری ناوگانی متشکل از صد کالسکه مملو از طلا و گنجینه را برعهده داشت تا با پادشاهان ایالت‌های مختلف ملاقات کند. هرجا که می‌رفت با ادب و احترام زیادی با او برخورد می‌شد. او واقعاً مردی بود که دارایی فراوانی داشت.

گفته می‌شود یکی از رازهای موفقیت زیگونگ این بود که «آنچه را دیگران رها می‌کنند می‌گیرد و آنچه را که دیگران می‌گیرند رها می‌کند.»

فان لی (۵۳۶ قبل از میلاد - ۴۴۸ قبل از میلاد)، استراتژیست نظامی، سیاستمدار و تاجر باستانی از دوره بهار و پاییز نیز از نظام فکری مشابهی پیروی می‌کرد. او می‌گفت که در زمان خشکسالی باید قایق و در زمان سیلاب واگن خریداری شود. او با این بینش، چنان موفق شد که مردم پس از مرگش او را به‌عنوان «خدای ثروت» پرستش می‌کردند.

سوابق تاریخیِ سیما چیان تأیید می‌کند که چگونه زیگونگ از تجارت بین کائو و لو درآمد کسب کرد. همچنین اشاره می‌کند که او اغلب برای انجام تجارت بین ایالت‌ها سفر و به‌طور خستگی‌ناپذیری کار می‌کرد. با ارباب‌رجوع با صداقت و اعتماد رفتار می‌کرد و مطمئن می‌شد که همیشه در گفتار صادق و در عمل مصمم باشد. سبک رفتار او شهرت بسیار خوبی را برایش به ارمغان آورد و طولی نکشید که تجارتش گسترش یافت. به‌گفته سیما چیان، در میان بازرگانان باستانی طرفدار کنفوسیوس، فان لی ماهرترین بود و زیگونگ در رتبه دوم قرار داشت.

ثروتمند بودن بدون مغرور بودن

وقتی فردی در چین باستان ثروتمند می‌شد چه اتفاقی می‌افتاد؟ از فردی به فرد دیگر متفاوت بود. برخی ممکن بود به‌دنبال اسب‌های خوب و کالسکه‌های زیاد بروند، برخی دیگر به مشروب‌خوری و ضیافت می‌پرداختند، و برخی دیگر زنان صیغه‌‌ای متعدد را دور خود جمع می‌کردند. آن‌ها همچنین ممکن بود خود را برتر از دیگران بدانند، به صاحبان قدرت خوش‌خدمتی کنند تا بتوانند از روابط و نفوذ سیاسی‌شان استفاده کنند، یا مردم را با دروغ فریب دهند. چنین افرادی اغلب بدبخت می‌شدند.

مردی ثروتمند به نام شی چونگ در سلسله جین غربی (۲۶۵-۳۱۷) وجود داشت. خانه‌اش خادمان بی‌شماری داشت و مانند قصری مجلل مبله بود. اما در ۵۲سالگی به‌طرز غم‌انگیزی درگذشت و تمام ۱۵ نفر از اعضای خانواده‌اش نیز اعدام شدند؛ پایان غم‌انگیزی برای کسی که ثروتمند، اما ظالم بود.

در مقابل، زیگونگ همیشه آموزه‌های کنفوسیوس را درنظر داشت و با فضایل سنتی «سخاوتمندی، مهربانی، ادب، صرفه‌جویی و بزرگواری» رفتار می‌کرد. او با عملی‌کردن آموزه‌های کنفوسیوس، با وفاداری و قابل‌اعتماد‌بودن، در تجارتش پیشرفت کرد. او با عدالت و خویشتن‌داری سود می‌برد و هیچ‌کسی را فریب نمی‌داد. او پس از ثروتمندشدن، هرگز نامهربانی نکرد و همواره در صدد بهره‌رساندن به جامعه و کمک به فقرا بود.

داستانی در لوشی چونچیو - یا سالنامه بهار و پاییز استاد لو - درباره رهایی یک برده توسط زیگونگ وجود دارد. طبق مقررات ایالت لو در آن زمان، اگر یک بومی از لو، در ایالت دیگری بَرده می‌شد، هرکسی که او را بازخرید می‌کرد می‌توانست توسط خزانه دولت بازپرداخت شود.

یک بار، زیگونگ مردی اهل لو را که در جای دیگری به بردگی گرفته شده بود، آزاد کرد. زیگونگ غرامت را رد کرد، زیرا معتقد بود براساس اخلاق و عدالت عمل کرده است. به‌گفته وی، چنین اقدامی نیازی به جبران نداشت.

البته، رفتار خوب زیگونگ چیزی نبود که او با آن متولد شده بود. بلکه نتیجۀ تزکیه شخصی مداومش در زندگی روزمره بود.

براساس سوابق تاریخی، روزی زیگونگ درحالی‌که سوار بر اسبی بلند بود و لباس‌های مجلل به تن داشت، در ورودی کوچه‌ای که برای کالسکه‌اش خیلی باریک بود گیر کرد.

درست در همان لحظه، همکلاسی سابقش یوان شیان را دید که لباس‌های ژنده پوشیده بود و به کمک یک چوبدستی لنگان راه می‌رفت. زیگونگ نتوانست جلوی خنده‌اش را بگیرد. او گفت: «خیلی وقت است که تو را نمی‌بینم، رفیق قدیمی. چطور توانستی در چنین وضعیت شرم‌آوری گرفتار شوی؟»

یوان شیان با وقار گفت: «شنیده‌ام که نداشتن پول فقط جیب فرد را خالی می‌کند، اما شکست در پیروی از راه درست چیزی است که واقعاً شرم‌آور است! من درحال‌حاضر فقط کمی فقیر هستم، پس چگونه می‌توانی بگویی که در وضعیت شرم‌آوری هستم؟»

زیگونگ با شنیدن این حرف واقعاً از خودش شرمنده شد.

(ادامه دارد.)

کلیۀ مطالب منتشرشده در این وب‌سایت دارای حق انحصاری کپی‌رایت برای وب‌سایت مینگهویی است. بازنشر غیرتجاری این مطالب باید با ذکر منبع باشد. (مانند: «همان‌طور که وب‌سایت مینگهویی گزارش کرده است، ...») و لینکی به مقالۀ اصلی ارائه شود. در صورت استفاده تجاری،برای دریافت مجوز با بخش تحریریۀ ما تماس بگیرید.