(Minghui.org) کشاورزان می‌دانند که برای دستیابی به محصولات سالم و برداشت‌های پربار، زمان کاشت و برداشت به‌اندازه خاک، کود، نور خورشید و آب اهمیت دارد. در چین باستان، مردم با مشاهده تغییرات فصلی و مدار سالانه خورشید، ۲۴ گاه‌شمار خورشیدی (تقسیم‌بندی‌های زمانی) را در هر سال قمری شناسایی و خلاصه کردند. بسیاری باور دارند که این سامانه تنها شیوه‌ای برای تقسیم زمان نیست، بلکه جوهره خرد کشاورزی تمدن چین نیز به‌شمار می‌آید.
گاه‌شمار خورشیدی در حوضه رود زرد و در دوره ایالت‌‌های جنگ‌طلب (۴۷۵ تا ۲۲۱ پیش از میلاد) پدید آمد. ۲۴ گاه‌شمار خورشیدی زمانی رسمی شد که در تقویم «تای‌چو» که در دوران سلسله هان غربی منتشر شد، ثبت گردید. این تقویم در نخستین سال فرمانروایی امپراتور وو از سلسله هان (۱۰۴ پیش از میلاد) تکمیل شد و نخستین تقویم کامل حفظ‌شده در چین است. از این تقویم درمی‌یابیم که مردم چین باستان تا چه اندازه با طبیعت در پیوند بوده‌اند و این پیوند چگونه بر زندگی آنان تأثیر گذاشته است.
از دیدگاه نجومی، ۲۴ گاه‌شمار خورشیدی نمایانگر ۲۴ موقعیت مشخصِ زمین در مدار سالانه آن به دور خورشید هستند. هر دوره با یک تقسیم ۱۵درجه‌ای از مسیر ظاهری خورشید (دایره البروج) متناظر است. حدود ۱۵ روز طول می‌کشد تا خورشید از یک گاه‌شمار خورشیدی به گاه‌شمار بعدی برسد، و ترتیب این گاه‌شمارها تغییرات فصل‌ها، اقلیم و فنولوژی [مطالعهٔ رابطهٔ میان چرخه‌های زمانیِ طبیعیِ موجودات زنده مانند جوانه‌زدن گیاهان، شکوفه‌دادن، مهاجرت پرندگان و … با تغییرات فصلی و اقلیمی] را نشان می‌دهد. هریک از این گاه‌شمارها نقش مهمی در کشاورزی دارند و تأثیرات متفاوتی بر سلامت انسان می‌گذارند.
صفحه دایره‌البروج به صفحه مدار زمین به دور خورشید گفته می‌شود. زاویه‌ای ۲۳.۴درجه‌ای بین صفحه دایره‌البروج و صفحه استوایی زمین وجود دارد. اعتدال بهاری زمانی رخ می‌دهد که صفحه دایره‌البروج با صفحه استوایی تلاقی کند و خورشید به‌طور مستقیم بر استوا بتابد (شکل ۱) و از جنوب به شمال حرکت کند. در این زمان، طول جغرافیایی ظاهری دایره‌البروج برابر با ۰° تعریف می‌شود. انقلاب تابستانی زمانی است که صفحه البروج با مدار رأس‌السرطان تلاقی کند (و خورشید به‌طور مستقیم بر آن بتابد)، این مدار حلقه‌ای از عرض جغرافیایی در ۲۳.۴° شمال استوا است و طول ظاهری دایره‌البروج برابر با ۹۰° است. با ادامه گردش زمین به دور خورشید و تابش مستقیم خورشید بر استوا که دوباره از شمال به جنوب حرکت می‌کند، اعتدال پاییزی رخ می‌دهد و طول دایره‌البروج برابر با ۱۸۰° خواهد بود. وقتی خورشید مستقیماً بر مدار رأس‌الجدی بتابد، انقلاب زمستانی فرا می‌رسد و طول دایره‌البروج ۲۷۰° خواهد بود.
شکل۱: آرایش فصلی زمین و خورشید: مدار زمین به دور خورشید همراه با موقعیت‌های انقلاب‌ها و اعتدال‌ها. (منبع: دانشنامه بریتانیکا)
گاه‌شمارهای خورشیدی چهار پدیده اقلیمی را نشان می‌دهند:
۱. تغییرات فصلی (در نیمکره شمالی): آغاز بهار (لی چون)، اواسط بهار (چون‌فن، اعتدال بهاری)، آغاز تابستان (لی شیا)، اواسط تابستان (شیا ژی، انقلاب تابستانی)، آغاز پاییز (لی‌چیو)، اواسط پاییز (چیو فن، اعتدال پاییزی)، آغاز زمستان (لی دونگ)، و اواسط زمستان (دونگ ژی، انقلاب زمستانی).
۲. تغییرات دمایی: گرمای کمتر (شیائو شو)، گرمای بیشتر (دا‌شو)، پایان گرما (چو‌شو)، سرمای کمتر (شیا ئو‌هان)، و سرمای بیشتر (دا هان).
۳. شکل‌های بارش: باران (یو شویی)، باران غله (گو یو)، شبنم زمستانی (بای لو)، شبنم سرد (هان لو)، اولین یخبندان (شوانگ جیانگ)، برف سبک (شیائو شوئه)، و برف سنگین (دا شوئه).
۴. فنولوژی و کشاورزی: بیداری حشرات (جینگ ژی)، سبزی تازه (چینگ مینگ)، پرشدگی کمتر غلات (شیائو مان)، رشد دانه‌ها در خوشه‌ها (مانگ ژونگ، شروع برداشت و بذرپاشی فشرده).
نخستین گاه‌شمار خورشیدی، آغاز بهار (لی‌چون) است که در ۴ یا ۵فوریه رخ می‌دهد. این تاریخ نماد پایان زمستان و شروع رسمی بهار است. از این روز، مردم فعالیت‌های کشاورزی سالانه را آغاز می‌کنند، زیرا دما از آن پس به‌تدریج افزایش می‌یابد و روزها طولانی‌تر می‌شوند.
مردم با پیروی از گاه‌شمارهای خورشیدی، به این اصل عمل می‌کنند: «در بهار شخم بزن، در تابستان وجین کن، در پاییز برداشت کن، در زمستان ذخیره کن.» آن‌ها از منابعِ در دسترس بیشترین بهره را می‌برند و برای برداشت خوب دعا می‌کنند.
در نیمه اول سال (بهار و تابستان)، دو گاه‌شمار خورشیدی هر ماه عمدتاً در ششم و بیست‌ویکم تقویم میلادی آغاز می‌شوند. در نیمه دوم سال (پاییز و زمستان)، دو گاه‌شمار خورشیدی هر ماه معمولاً در هشتم و بیست‌وسوم تقویم میلادی رخ می‌دهند. تاریخ دقیق گاه‌شمارها هر سال به‌دلیل سال‌های کبیسه یا تغییرات جزئی در گردش زمین، اندکی نوسان دارد؛ آن‌ها در حوالی این تاریخ‌ها اتفاق می‌افتند و اختلاف حداکثر یک تا دو روز دارد.
۲۴ گاه‌شمار خورشیدی در سال ۲۰۰۶، در «فهرست میراث فرهنگی ناملموس ملی چین» و در سال ۲۰۱۶، در «فهرست نماینده میراث فرهنگی ناملموس بشری» یونسکو ثبت شدند. تعریف آن‌ها از میراث فرهنگی ناملموس، شامل عناصری غیرمادی از فرهنگ، دانش و مهارت‌هاست که نسل به نسل منتقل می‌شوند.
من دیدگاهی متفاوت درباره این واژه‌ها دارم. اگرچه 24 گاه‌شمار خورشیدی به‌صورت فیزیکی مانند یک شی قابل‌لمس وجود ندارند، اما ما برای رشد محصولات کشاورزی که ملموس‌اند و زندگی ما را تأمین می‌کنند، بر آن‌ها تکیه می‌کنیم. اگر برنج را در نوامبر یا گندم را در دسامبر می‌کاشتیم، هرگز برداشت پرباری نداشتیم.
اینکه چیزی با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود، به این معنا نیست که غیرمادی یا ناموجود است. برای مثال، چشم ما نمی‌تواند امواج الکترومغناطیسی، میدان مغناطیسی یا دی‌اِن‌اِی را ببیند، اما آن‌ها به‌صورت مادی وجود دارند. اگر ابزار مناسب داشته باشیم، می‌توانیم این مواد را مشاهده و با آن‌ها تعامل داشته باشیم. به‌طور مشابه، ما می‌توانیم ازطریق ابزارها و ماشین‌آلات کشاورزی با 24 گاه‌شمار خورشیدی تعامل کنیم و به این ترتیب بر سر سفره، غذا بیاوریم.
واژه «میراث» به چیزی اشاره دارد که توسط نیاکان ما منتقل شده باشد و نه به ارث قانونی. اما ۲۴ گاه‌شمار خورشیدی متعلق به نیاکان ما نیستند؛ آن‌ها حرکات آسمانی هستند که به‌طور عینی وجود دارند. نیاکان ما رویدادهای آسمانی را مشاهده و ثبت می‌کردند تا مطابق با زمان‌بندی آسمانی زندگی کنند. حرکات اجرام آسمانی در منظومه خورشیدی برای همه بشریت و هر نسل ایجاد شده‌اند، نه برای یک نسل خاص. بنابراین، نباید آن‌ها را به‌عنوان میراث در نظر گرفت.
گاه‌شمارهای خورشیدی موهبتی است که از سوی موجودات الهی اعطا شده‌اند. شاید مناسب‌تر باشد که آن‌ها را بخشی از فرهنگ الهی یا فرهنگ سنتی بدانیم. درنهایت، فرهنگ چین باستان سطحی نیست، بلکه الهی است و با ویژگی‌های ذاتی طبیعت پیوند دارد.
کپی‌رایت ©️ ٢٠٢٥-١٩٩٩ Minghui.org تمامی حقوق محفوظ است.
